Γαστρονομική Εγνατία

Πως η "ανάπτυξη" περνάει μέσα από τον "Διατροφικό Ανθρωπισμό "                            

    του Απόστολου Κόλκα

Ήταν το 2004 στην πλατεία Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης , όταν η πρόταση του Μιχάλη Χαραλαμπίδη  για τη δημιουργία της Γαστρονομικής Εγνατίας εφαρμόσθηκε με μεγάλη επιτυχία .Δυστυχώς δεν είχε τη συνέχεια που της άρμοζε . Ειδικότερα για τα Ιωάννινα , στην ημερίδα που διοργανώθηκε πρόσφατα από την ομάδα πολιτών "Ευτοπία" , με ομιλητές τους Τριαντάφυλλο Αλμπάνη , Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων , τον Γιάννη Καραγιάννη οικονομολόγο- συγγραφέα , τον Μιχάλη Τζίμα κτηνοτρόφο και γραμματέα του συνδέσμου ελληνικής κτηνοτροφίας και τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη κοινωνιολόγο - συγγραφέα , με χαρά μου είδα ότι η επικαιροποίηση της πρότασης αυτής βρήκε ένθερμους οπαδούς και ανθρώπους με όρεξη και διάθεση να την υλοποιήσουν με πιο σύγχρονα και αποδοτικά πλέον μέσα.

Για το λόγο αυτό αποφάσισα να συνδράμω από τη μεριά μου , καταγράφοντας τους λόγους  για τους οποίους πιστεύω ότι την πρόταση για τη Γαστρονομική Εγνατία οφείλουμε να την αναδείξουμε σε μια προσπάθεια να ξεκινήσει ο διάλογος για το συγκεκριμένο ζήτημα στο άμεσο μέλλον .

Με την οικονομική κρίση να οξύνει την χρόνια κρίση των μεταπολιτευτικών κομμάτων, ήρθε η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε το περιεχόμενο της πολιτικής. Είναι επιτακτική η ανάγκη για αλλαγή, αφενός, της θεματολογίας του πολιτικού διαλόγου και απεγκλωβισμό, αφετέρου, από τα διλήμματα που τίθενται από αριστερά και δεξιά. Η υπάρχουσα πολιτική ατζέντα δεν είναι απαίτηση της Τρόικα, είναι τα πολιτικά-κυβερνητικά προγράμματα τόσων ετών που μας οδήγησαν σε αυτό το σημείο.

Είναι το ιστορικό χρέος και το βάρος της γενιάς μας να επαναφέρουμε την Πολιτική ως τρόπο ζωής και κοινωνικής-προσωπικής ολοκλήρωσης του ανθρώπου στον πυρήνα της δράσης της νεολαίας.

Η ιδέα για την αλλαγή του τρόπου διατροφής και αντίληψης του αγροτικού τομέα είναι βαθιά πολιτική. Η πρόταση για τη δημιουργία της Γαστρονομικής Εγνατίας επιστρέφει πιο επίκαιρη από ποτέ. Η ιδέα για την δημιουργία μιας Γαστρονομικής οδού στα πρότυπα των "δρόμων του κρασιού και του μεταξιού " είχε προταθεί και υλοποιηθεί χρόνια πριν .

Δε θα χρειαστεί να ανακαλύψουμε εκ νέου τον τροχό, αρκεί να ανατρέξουμε στις σελίδες της ελληνικής ιστορίας και στους κλασικούς φιλοσόφους που ανέλυσαν και ανέδειξαν τα πανανθρώπινα αγαθά που δόμησαν τη σύγχρονη ιστορία. Ένα από τα κομμάτια του κλασικού ελληνικού πολιτισμού είναι η Γαστρονομία, η μητέρα της φιλοσοφίας, όπως την ονόμαζαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Ο Αθήναιος στους «Δειπνοσοφιστές» περιγράφει λεπτομερώς αυτόν τον πλούτο το ίδιο και  ο Όμηρος στα έπη του, ο Αριστοφάνης αλλά και πλήθος αγγείων και παραστάσεων  . Ευτυχώς, οι πρόγονοί μας, μας άφησαν μια τεράστια ποικιλία αγροτοδιατροφικών και γαστρονομικών  προϊόντων που είναι από τις πλουσιότερες και αρχαιότερες παγκοσμίως.

Τα πρόσφατα κρούσματα αλογίσιου κρέατος σε μερίδες φαγητού, η υιοθέτηση του  Codex-Alimentarius από ΗΠΑ και Ε.Ε, αλλά και η αναθέρμανση από Η.Π.Α και Γερμανία της επέκτασης του σχεδίου NAFTA και στην Ευρώπη για τη δημιουργία της διατλαντικής ελεύθερης ζώνης εμπορίου μεγαλώνουν τον κίνδυνο η ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή αγορά να κατακλυστούν από τα γενετικώς τροποποιημένα γεωργικά προϊόντα της ΜΟNSANTO και άλλων παρόμοιων εταιρειών.

Η σύγχρονη διατροφή του Έλληνα μπορεί να αποτελέσει ένα μεγάλο πεδίο επιστημονικής έρευνας, τόσο ιατρικής όσο και κοινωνιολογικής, για το πώς από την ελληνική Κρητική μεσογειακή διατροφή και έναν γαστρονομικό και αγροτοδιατροφικό πλούτο φτάσαμε να έχουμε ως εθνικά μας εστιατόρια τα fast-food και εθνικό ποτό την cola και  το ουίσκι. Κονταροχτυπιόμαστε με τις Η.Π.Α για το ποια χώρα είναι πρωταθλήτρια στην παιδική παχυσαρκία. Πέρα από τις ιατρικές συνέπειες της σύγχρονης διατροφής μας, η εγκατάλειψη της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής θα πρέπει να μελετηθεί και με οικονομικά κριτήρια για το κόστος που έχει στον προϋπολογισμό των ασφαλιστικών ταμείων και του  ΕΣΥ μακροπρόθεσμα, αλλά και για την απώλεια εθνικού πλούτου από τις μειωμένες εξαγωγές, αφού εγκαταλείφθηκε η αγροτική παραγωγή και αυξήθηκαν οι εισαγωγές.

Η Εγνατία Οδός, είναι εκτός από τους πλέον σύγχρονους και γεωπολιτικά σημαντικούς οδικούς άξονες της χώρας και των Βαλκανίων, και μία φημισμένη γαστρονομική οδός, ήδη από την αρχαιότητα .Όταν, λοιπόν, έχουμε έτοιμο το ιστορικό και γεωπολιτικό υπόβαθρο, το μόνο που μένει είναι να οργανώσουμε την Αγορά και τα συμπόσια-φεστιβάλ που θα προβάλουν τα παραδοσιακά αγροτικά και γαστρονομικά προϊόντα μας και θα τα ντύσουν με το μύθο και την ιστορία της περιοχής. Ένα έξυπνο πανό των «αγανακτισμένων» της Γουόλ Στριτ έλεγε, «ΜΟΝSANTO , όποιος ελέγχει το φαγητό , ελέγχει και τους λαούς» , ας πούμε όχι στην παγκοσμιοποίηση των χάμπουργκερ και της cola, των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων και ας προτείνουμε έναν «διατροφικό ανθρωπισμό» .

Πώς θα πραγματοποιηθεί αυτό;

Με συνοδοιπόρους σε αυτό το ταξίδι τους νέους αγρότες, αλλά και τους παλιότερους που γνωρίζουν τις τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες και έχουν φυλαγμένους τους σπόρους στα ντουλάπια τους, τους μάγειρες-δημιουργούς των παραδοσιακών εδεσμάτων, τους νέους επιχειρηματίες, τους νέους ιατρούς, εκπαιδευτικούς και μηχανικούς,  και, γενικότερα, τους νέους σε ιδέες, με ανοιχτό μυαλό και αγάπη για τον τόπο, ανεξαρτήτως ηλικίας, θα μπορέσουμε να δώσουμε πνοή σε ένα εγχείρημα που οι τοπικές αρχές, τα πανεπιστήμια, τα επιμελητήρια και οι τοπικές ενώσεις δεν στήριξαν ποτέ, κυρίως, γιατί δεν το ανέλυσαν ποτέ.

Με τη  διενέργεια φεστιβάλ-συμποσίων από την Ηγουμενίτσα μέχρι την Αλεξανδρούπολη, με την προβολή των παραδοσιακών προϊόντων, με παράλληλα συνέδρια και σεμινάρια επιστημονικών φορέων που ως σκοπό θα έχουν να γνωρίσει ο κόσμος τόσο τα παραδοσιακά τοπικά προϊόντα όσο και τη διαφορά μεταξύ του τοπικού παραγωγού και της μικρομεσαίας επιχείρησης σε σχέση με την απρόσωπη πολυεθνική. Οικονομικά fora, που θα ενθαρρύνουν και θα στηρίζουν μέσω τοπικών start-up την παραγωγή με τοπικό γεωγραφικό και παραδοσιακό προσδιορισμό, η Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης είναι, πλέον, ξεπερασμένη . Τα οφέλη από τη στροφή στην παραδοσιακή, τοπική αγροτική παραγωγή και γαστρονομία θα είναι πολλαπλά για την κοινωνία, μετρήσιμα με οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες.

Η στροφή στη νέα αγροτικότητα, με τα προϊόντα τοπικού γεωγραφικού και παραδοσιακού προσδιορισμού, υψηλής προστιθέμενης αξίας, σε συνδυασμό με τη διατήρηση και τη δημιουργία του αγροτικού  τοπίου  θα δώσουν νέες θέσεις εργασίας στον αγροτικό τομέα. Η νέα αγροτικότητα θα θέσει τα θεμέλια για έναν ποιοτικό και συγκριτικά ανταγωνιστικό αγροτουρισμό. Η αξιοποίηση του ελληνικού μύθου, της ποιότητας των τοπικών αγροτικών προϊόντων, το πλήθος των κρασιών, τυριών, μελιών , γαλακτοκομικών και γαστρονομικών προϊόντων που με τον τοπικό και παραδοσιακό προσδιορισμό θα οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση των εγχώριων ετικετών θα οδηγήσει σε αντίστοιχη αύξηση των εξαγωγών αυτών των αγαθών, αφού μια τεράστια διεθνής αγορά τα επιζητεί.

Η αντίληψη που θα αρχίζει να διαμορφώνεται  στην ελληνική  κοινωνία και τους πολίτες, αντίληψη που ήδη την έχουν ανεπτυγμένη σε μεγάλο βαθμό άλλα ευρωπαϊκά και μη κράτη(πχ  100miles-economy), ότι είναι καλύτερα να πληρώσω λίγο πιο ακριβά ένα τοπικό προϊόν, αλλά να γνωρίζω τον παραγωγό του αλλά και τη διαδικασία παραγωγής , από το φθηνότερο αντίστοιχό του που εισήχθηαπό μια μακρινή χώρα που δεν γνωρίζει τη διαδικασία παραγωγής κλπ, θα οδηγήσει στην τόνωση της εσωτερικής αγοράς που με τη σειρά της θα οδηγήσει σε μείωση των εισαγωγών σε αγροτό-διατροφικά προϊόντα.

Θα βελτιωθεί, έτσι, σε μεγάλο βαθμό το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο και ένα μοιραίο λάθος της χώρας, με την εγκατάλειψη της μεσογειακής διατροφής και της παραδοσιακής γαστρονομίας. Επιπλέον, με ποιοτικά τρόφιμα και την αδιαμφισβήτητη αξία της μεσογειακής  διατροφής ,της οποίας τα οφέλη έχει αναγνωρίσει πλήθος έγκυρων επιστημονικών μελετών, θα έχουμε βελτίωση των δεικτών υγείας του πληθυσμού και μακροπρόθεσμη  μείωση των δαπανών του Ε.Σ.Υ .

Πολιτισμικά, με την ανακάλυψη του ξεχασμένου αυτού γαστρονομικού πλούτου, θα αρχίσουμε να γνωρίζουμε τις κρυμμένες ψηφίδες του ψηφιδωτού της ακμής του ελληνιστικού και βυζαντινού πολιτισμού.

Η Γαστρονομική Εγνατία θα είναι μια Αγορά, όπου θα ξεκινήσει ο διάλογος για μια νέα αντίληψη της σχέσης Ανθρώπου και Τόπου, της Πόλης και της  Υπαίθρου, της παγκοσμιοποίησης που ομογενοποιεί με βάση φορντικά πρότυπα και τς  παγκοσμιοποίησης  που εκπολιτίζει, της ανάγκης του ανθρώπου για επιβίωση και για ποιότητα ζωής . Είναι το πρώτο βήμα, από τα πολλά που πρέπει να γίνουν, για να αλλάξει η νοοτροπία των νέων ανθρώπων. Είναι η "νέα" πολιτική που διδάσκει το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, το δικαίωμα στο «ευ ζην» και στη φιλοκαλία. Είναι η πολιτική αυτή που θα μας οδηγήσει στην Ελλάδα που ονειρευόμαστε και αξίζουμε. Ονειρευόμαστε μια Ευρώπη των Λαών, μια Ελλάδα που δεν είναι έρμαιο στα χέρια χρηματιστικών κερδοσκόπων, μια Ελλάδα που προτείνει ένα διαφορετικό πρότυπο ζωής  κόντρα στη ΜΟΝΣΑΝΤΟ-ποίηση που προωθείται, μία Ευρώπη όπου ο άνθρωπος και όχι τα νούμερα βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής. Την Ελλάδα που εκπολιτίζει με τα  πανανθρώπινα ιδανικά, που αντιστέκεται στην παγκοσμιοποίηση των πολυεθνικών και προτάσσει την παγκοσμιοποίηση των λαών, όντας η ίδια ηθικός προστάτης των λαών και της ιστορίας τους. Εάν λοιπόν θέλουμε να υλοποιήσουμε τα όνειρα μας ,   η πρόταση της Γαστρονομικής Εγνατίας είναι η αρχή .

*Ο Κόλκας Απόστολος  είναι φοιτητής Ιατρικής στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, μέλος της ομάδας πολιτών "Ευτοπία"